Motorlu araçlarda elektrik enerjisinin önemi büyüktür ve bu enerji kaynağı aküdür. Akü, araçların çalışmasında kritik bir rol oynar ancak zamanla tükenir. Yolda kalmamak ve akü hakkında daha fazla bilgi sahibi olmanız için “Akü nedir, ne işe yarar, neden biter?” gibi soruları yanıtladık.
Akü Nedir?
Akü, elektrik enerjisini depolayan ve gerektiğinde bu enerjiyi bağlı olduğu sisteme aktaran bir cihazdır. Akümülatör, akımtoplar veya batarya olarak da adlandırılan akü, elektrik enerjisini kimyasal enerji şeklinde saklar. Sistemde enerji ihtiyacı olduğunda, akü içindeki kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür. Tekrar şarj edilebilir, kesintisiz ve yedek enerji kaynağı olarak hizmet verir.
Akü Ne İşe Yarar?
Akülerin kullanım şekilleri farklı alanlara göre değişse de temel işlevleri aynıdır: Elektrik ihtiyacını karşılamak. Araçlarda kullanılan akü türü, SLI (starting, lighting, ignition) akü olarak bilinir. “Starting” marş yapmayı, “lighting” aydınlatmayı ve “ignition” ateşlemeyi temsil eder. Bu sayede, araçlardaki akülerin ne işe yaradığını isimlerinden de anlayabiliriz.
Akünün birincil amacı, motoru çalıştıran marş motoruna enerji sağlamaktır. Çalışmayan bir aracı çalıştırmak için enerji gereklidir. Motor, ateşleme ile çalışır ve ateşleme komutunu marş motoru verir. Yani akü marş motoruna, marş motoru da motora enerji sağlar.
Genel olarak akü, marş motorunun, ateşleme sisteminin, ışıkların ve doğru akıma ihtiyaç duyan tüm devrelerin çalışmasına yardımcı olur. Araç içinde telefon, tablet, bilgisayar gibi cihazlar şarj edilirken ve buzdolabı gibi cihazlar çalıştırılırken de aküden gelen elektrik kullanılır.
Uzun ömürlü bir cihaz olarak kabul edilse de, belirli bir süre sonra akünün şarjı biter ve yeniden doldurulması gerekir. Peki, akü nasıl şarj edilir?
Akü Nasıl Doldurulur?
Biten bir aküyü şarj etmek için iki farklı yöntem vardır: Klasik şarj doldurma ve takviye. Şarj doldurma işlemi için bir akü şarj cihazına ihtiyaç duyulur. Bu cihazlara servislerden ulaşılabilir. Şarj cihazı ile akü doldurmak için cihazın kablolarını akünün pozitif ve negatif kutuplarına takmak yeterlidir. Takviye yöntemiyle akü şarj etmek ise birkaç dikkat edilmesi gereken adım içerir.
Takviye yöntemiyle akü şarj etmek için öncelikle aküsü dolu ikinci bir araca ihtiyaç vardır. Akü doldurma işlemine başlamadan önce uygun bir alan belirlenmelidir. Örneğin, yolda akü biterse, aracın emniyet şeridine veya trafiği engellemeyecek bir alana çekilmesi önemlidir. Ardından şu adımları izleyerek akü takviyesi yapabilirsiniz:
- Aküsü bitmiş araç ile aküsü dolu aracı burun buruna veya yan yana park edin.
- İki aracın da motorunu durdurun ve kontağı kapatın.
- Akü başlarının koruyucu plastiklerini çıkarın.
- Kırmızı akü takviye kablosunun bir ucunu dolu akünün pozitif (+) kutbuna, diğer ucunu ise bitmiş akünün pozitif (+) kutbuna takın.
- Siyah takviye kablosunun bir ucunu dolu akünün negatif (-) kutbuna, diğer ucunu ise aküsü bitmiş aracın kaportasında metal bir parçaya takın.
- Kablo uçlarını kutuplara bağladıktan sonra akü başlarını sıkarak sağlamlaştırın.
- Önce aküsü dolu aracı, 2-3 dakika sonra da aküsü bitmiş aracı çalıştırın.
- Takviye işlemi tamamlandıktan sonra önce (-) kutbundaki kabloları, sonra (+) kutbundaki kabloları çıkarın. Kabloları çıkarmaya aküsü şarj edilen araçtan başlayın.
Acil durumlarda ve akü şarj cihazına erişiminiz olmadığı zamanlarda bu adımları izleyerek araçtan araca akü şarjı aktarımı yapabilirsiniz. Bu nedenle, akünün seyir halindeyken bitme ihtimaline karşı bu bilgilere sahip olmak faydalı olacaktır.
Akü Ne Kadar Sürede Biter?
Aküler uzun süre dayanacak şekilde tasarlanmıştır, ancak çalışma prensibinden dolayı zamanla enerjileri tükenir. Bu nedenle yolda kalmamak için “Akü ne zaman biter?” sorusunun cevabını bilmek önemlidir.
Aküler ortalama olarak 4-5 yılda biter. Ancak bu süre, aracın ve elektrikli aksamların kullanımına bağlı olarak değişir. Örneğin, araç içinde sık sık cihaz şarj ediliyorsa veya özel olarak güçlendirilmiş bir ses ve görüntü sistemi varsa, akünün ömrü daha kısa olur.
Akü Ne Kadar Sürede Şarj Olur?
Biten bir akünün şarj süresi birçok etkene bağlı olarak değişir. Akünün kapasitesi, ne kadarının boş olduğu, voltajı, kaç amperle ve hangi yöntemle doldurulacağı gibi durumlar şarj süresini belirler. Standart yani yavaş şarj yöntemi için şu formül kullanılır:
[ text{Bataryanın Boş Kısmı} / text{Akü Amperi} + %25 text{Kayıp} = text{Şarj Süresi} ]
Bu formülü 75 AH bir aküye uyguladığımızda, şarj süresi yaklaşık 9,5 saat olur. Hızlı şarj yöntemindeki süre ise şarj cihazındaki teknolojiye göre değişir. Hızlı şarjda dolum süresi 20 dakikaya kadar inebilir.
Akü Ne Zaman Şarj Edilir?
Akünün şarja ihtiyaç duyması durumunda yeni nesil araçlarda ön panelde bir ikaz lambası yanar. İkaz lambası dışında, aracın farları sönükleştiğinde ve yeterince parlak yanmadığında, marşa basarken çıkan ses cılızlaştığında, başlatma düğmesi gibi elektronik komutlar çalışmadığında ve araç içindeki ışıklar yanmadığında akünün şarj edilme zamanı gelmiş demektir.
Akü Ne Zaman Değişir?
Akünün bitmiş gibi görünmesi, sorunun her zaman şarj ile çözülebileceği anlamına gelmez. Bitmiş bir aküyü şarj veya takviye yöntemiyle tekrar kullanmak mümkündür. Ancak bazı durumlar, akünün değiştirilmesini gerektirir. Akünün değişme zamanı, markadan şarj yöntemine kadar birçok faktöre bağlı olarak değişir.
Aracın aküsünün tamamen bitmesi ve akünün defalarca şarj edilmiş olması, cihazın ömrünü önemli ölçüde kısaltır. Bununla birlikte, asit seviyesinin yükselmesi, asidin akması, aracın yeterince elektrik üretememesi ve cihazın eskimesi gibi etkenler, akünün çalışmasını engeller. Bu durumda aküyü yenisiyle değiştirmek gerekir. Ayrıca, şarj işleminden sonra akü ikaz lambasının yanmaya devam etmesi de değişimin habercisi olabilir.
Akü Bitince Ne Olur?
Akünün tamamen bitmesi durumunda araçta elektrikle çalışan birçok parça işlevini durdurur. Örneğin, araç içindeki ışıklar ve farlar yanmaz. Ancak en önemli belirti aracın marş almamasıdır. Bitmiş aküden elektrik gelmediği için aracınızın marş motoru ateşleme işlevini yerine getiremez. Dolayısıyla aracınız çalışmaz. Eğer belirgin bir arıza yoksa ve aracınız çalışmıyorsa akünün bitmiş olma ihtimali oldukça yüksektir.
Motorlu araçlarda en temel enerji kaynağı aküdür, ancak elektrikli araçlarda sistem daha farklı çalışır. “Elektrikli Araç Türleri Nelerdir?” başlıklı yazımıza göz atarak bu konuda bilgi alabilirsiniz.
Bu makale, aküler hakkında detaylı bilgi sağlamak amacıyla yazılmıştır. Akülerin ne olduğunu, ne işe yaradığını, nasıl şarj edildiğini ve ne zaman değiştirilmesi gerektiğini kapsamlı bir şekilde açıklamaktadır. Araç kullanıcıları için hayati öneme sahip bu bilgiler, yolda kalmamak ve araçlarının performansını en üst düzeyde tutmak için büyük önem taşır.
